20 Μαρτίου 2024
7 Απριλίου 2020
Κοινωνικό Χρέος: Ατομική ευθύνη ή άρνηση της εικονικής «κανονικότητας»;
Κι όμως, το κοινωνικό μας χρέος δεν είναι η ατομική ευθύνη αλλά το να μην αποδεχτούμε μέσω της συνήθειας ή του φόβου πως αυτό που ζούμε σήμερα είναι κανονικότητα. Από τις πρώιμες κοινωνίες έως σήμερα η ανθρώπινη συνύπαρξη βασίστηκε στον άξονα δικαιώματα-υποχρεώσεις. Τους κανόνες, τους επέβαλε η εκάστοτε ελίτ, ρωμαλέα ή ηλικιακή στην αρχή, θρησκευτική μετά, πολιτειακή σήμερα, με γνώμονα την εύρυθμη λειτουργία της κοινότητας αλλά και την διατήρηση της ως εξουσία. Η πρόοδος της ανθρωπότητας δεν ήταν αποτέλεσμα της πατριαρχικής επιβολής των υποχρεώσεων αλλά αντίθετα της επέκτασης των δικαιωμάτων. Όσο οι κανόνες/υποχρεώσεις γινόντουσαν κτήμα των μαζών και η ατομική ευθύνη ήταν αποτέλεσμα στάσης υπέρ του συνόλου και όχι φόβητρου κυρώσεων, τόσο το δικαίωμα στην ελευθερία μεγάλωνε, κατά κανόνα όχι αναίμακτα αλλά εν τέλει νομοτελειακά. Καταφέραμε με τα χρόνια να θεσπίσουμε τον κανόνα πως η εκάστοτε πολιτική εξουσία πράττει και ελέγχεται, δεν ελέγχει. Σήμερα που οι συνθήκες –και όχι οι κυβερνήσεις- μας επέβαλαν τον αυτοπεριορισμό ως αυτονόητη υποχρέωση για τη ζωή του συνόλου, έχουμε χρέος απέναντι στους εαυτούς μας, τα παιδιά μας και την ίδια τη γραμμική εξέλιξη να διαφυλάξουμε τα δικαιώματα μας ως άτομα και ως σύνολο. Η πανδημία όπως και όλες οι αντίστοιχες στο παρελθόν θα φύγει και θα ξανάρθει. Αυτό που δεν πρέπει να μείνει είναι η αποδοχή μιας κατάστασης που δεν είναι συμβατή με το ανθρώπινο ελεύθερο πνεύμα. Δεν θα είναι εύκολο. Ιστορικά οι εξουσίες ρέπουν προς τον αυταρχισμό και ψάχνουν την κατάλληλη ευκαιρία. Ήδη η ατομική ευθύνη μεταφράζεται ως υποχρέωση απέναντι σε μια -ψευδή για το σύνολο- κοινωνική ανευθυνότητα που «χρειάζεται» περιστολή. Ήδη μας προετοιμάζουν για ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» την επόμενη μέρα που «τίποτα δεν θα είναι όπως πριν» . Δεν θα είναι. Μόνο που το αν το πρόσημο είναι θετικό ή αρνητικό είναι στο χέρι μας και στο κατά πόσο νιώθουμε ή όχι συμβατοί με τη σημερινή «κανονικότητα». Με το κατά πόσο τελικά είμαστε διατεθειμένοι να συνεχίσουμε την πρόοδο ή να κάνουμε βουτιά στην Ιστορία με κρότο…
23 Ιανουαρίου 2020
Εργασιακές σχέσεις. "Έτσι παίζεται το παιχνίδι»
Στη σύγχρονη εργασιακή ζούγκλα η φράση κλειδί είναι «έτσι παίζεται το παιχνίδι» Δεν χρειάζονται επιστάτες όπως στις φυτείες μιας και η πλειοψηφία έχει μάθει στην ανθρωποφαγία. Οι υπόλοιποι; Εν δυνάμει πτώματα για να πατήσουν όσοι έμαθαν πως επαγγελματική ανέλιξη είναι η συνισταμένη της μη ανάληψης και μεταφοράς ευθυνών στον ένα άξονα και η λοιδορία στον άλλο. Υποψήφια θηράματα έτοιμα ανά πάσα στιγμή να χάσουν τη μάχη από τις πισώπλατες μαχαιριές του εκάστοτε κομπλεξικού συνεργάτη τους που νιώθει ανασφάλεια από την παρουσία τους. Θύματα που επένδυσαν στη γνώση αντί των δημοσίων σχέσεων, στο σύνολο αντί της ατομικότητας, στις αξίες αντί του κυνισμού που μεταφράζεται ως «έτσι παίζεται το παιχνίδι». Η εργασιακή κουλτούρα που μεταφέρεται από τα πάνω, αποτελεί την πρέσα που θέλει να ισοπεδώσει κάθε προσωπικότητα που μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο όπως το βότσαλο απειλεί την ηρεμία της ατάραχης μα ελώδους λίμνης. Αυτής που στα βρόμικα εργασιακά νερά της καθρεφτίζεται το πρόσωπο μιας κοινωνίας που πολεμά τον αυτοκαθαρισμό της με ολοένα και περισσότερη μόλυνση χρόνια τώρα μετατρέποντας τους απροστάτευτους υδροβιότοπους σε αγωγούς λημμάτων. Οι εργασιακές σχέσεις άλλωστε δεν είναι πάρα μια απλή έκφανση της κοινωνικής πραγματικότητας. Σημαντική μιας και οι εργατοώρες είναι ταυτόχρονα και ώρες ζωής που θα καθορίσουν στο μέγιστο βαθμό, τον τρόπο και την «τάξη» σου. Πόσο μάλλον σε μια κοινωνία που η αστική της τάξη -το εμμονικό όνειρο ένταξης σε αυτή κάθε μικροαστού- είναι συνυφασμένη μόνο με το οικονομικό στάτους χωρίς το προαπαιτούμενο της αστικής παιδείας. Ένα όνειρο καταξίωσης του οποιουδήποτε αρκεί να έχει τα ανάλογα μηδενικά στον τραπεζικό λογαριασμό του που για να τα αποκτήσει μπορεί να πράξει τα πάντα. Κάτι που όχι μόνο συμπαρασύρει τις άλλες τάξεις αλλά οδηγεί σε πλήρη άγνοια ταξικής συνείδησης. Επιδερμικά δημοκρατικό μιας και θεωρητικά δίνει ευκαιρίες σε όλους, βαθιά διχαστικό μιας και οι ευκαιρίες αφορούν την εκάστοτε κάστα που καθορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού. Ένα σύστημα που δεν είναι καπιταλιστικό ή οικονομικά φιλελεύθερο όπως συχνά αναφέρεται -μιας κανείς θεωρητικός της ελεύθερης οικονομίας δεν θα επένδυε σε σχέσεις που καταποντίζουν την παραγωγικότητα- αλλά απλά άνομο και κοινωνικά παρασιτικό. Η διαφορά άλλωστε των ώριμων κοινωνιών από τις τριτοκοσμικές σαν τη δίκη μας δεν έγκειται μόνο στη διαφορά κανόνων και συμφωνιών. Είναι κυρίως παιδευτικό και ηθικό ζήτημα. Δεν κλέβεις όχι γιατί φοβάσαι μη σε πιάσουν. Δεν κλέβεις γιατί θεωρείς ανήθικο να προσεταιριστείς κάτι που δεν σου ανήκει. Τόσο απλό και τόσο δύσκολο ταυτόχρονα. Όταν ο φόβος είναι απλά ο νόμος και όχι η ηθική χαλύβδωση, τότε απλά είσαι έτοιμος για όλα αν εξασφαλίσεις τη μη αποκάλυψη ή εκμεταλλευτείς τα εσκεμμένα νομικά κενά και παράθυρα. Αυτό δεν αφορά μόνο την υλική κλοπή άλλα και αυτή των ονείρων του διπλανού σου που είσαι έτοιμος να καταπατήσεις, κατά κανόνα με μόνο όφελος το τάισμα της ακαλλιέργητης ανυπαρξίας σου. Αυτής που σε καταξιώνει στους χιλιάδες ομοίους σου.Κι ας ξέρεις μέσα σου πως πάντα θα σε κατατρώει πως παραμένεις ένας «επιστάτης».Τόσο για αυτούς που γλύφεις για να σε αποδεχτούν, όσο και για αυτούς που «πάτησες» για να «ανέβεις» στο καλάμι. Για αυτό και συνεχίζεις ακάθεκτος φυλάσσοντας ως κόρη οφθαλμού τον παραμορφωτικό σου καθρέφτη μιας και αν το παιχνίδι παιζόταν αλλιώς, πως θα άντεχες τη γύμνια σου απέναντι σε όσους πατάς γιατί "έτσι παίζεται το παιχνίδι".. Από μικρό άλλωστε έτσι σε μεγάλωσαν..