Μεταρρύθμιση: Ετεροκαθορισμός και δυστοκίες

Ενα εξαιρετικό άρθρο για προβληματισμό και τροφή για σκέψη. Απο το ιστολόγιο Left Liberal Synthesis

Με ένα τοπολογικό ορισμό , ο μεταρρυθμισμός, αφορά εκείνες τις φωνές οι οποίες εκπορεύονται από το λεγόμενο εκσυγχρονισμό, την περιφέρεια της Δράσης, εφαπτόμενες εστίες της Δημαρ, έντυπα όπως τα Νέα, το Protagon κλπ.Αγαπημένα θέματα του ρεύματος είναι τα κλειστά επαγγέλματα, τα προστατευμένα ταμεία, οι φόροι υπέρ τρίτων, οι μονοπωλιακές ΔΕΚΟ, οι τοπικισμοί, οι επιλεκτικές ανομικές συμπεριφορές κλπ.Με μια έννοια οικειοποιείται το σχέδιο Σημίτη στην ονομαστική του αξία, αποκαθαρμένη από τις δύσοσμες πλευρές της διαφθοράς των υποβρυχίων κλπ.

Στην συγκυρία των μνημονίων, το ρεύμα βρήκε σε αυτά μια ορθολογική πλευρά μετασχηματισμών τις οποίες επαινεί, ενώ προβάλει μια στάση ανοχής ή υπομονής απέναντι στις δυσβάσταχτες πλευρές της εσωτερικής υποτίμησης. Μια βασική ιδέα του ρεύματος είναι ότι οι επιπτώσεις στην κοινωνία είναι οδυνηρές γιατί ακριβώς οι μεταρρυθμίσεις υστερούν απελπιστικά. Μια υποτιθέμενη επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων θα μετρίαζε τον πόνο και θα μείωνε τον χρόνο επανεκκίνησης της οικονομίας. Μια άλλη ιδέα του ρεύματος είναι ότι μερικά τεχνικά στοιχεία του προγράμματος δεν είναι λάθος με πιο ορατό την μείωση του ελλείμματος. Το ρεύμα αυτό ευρίσκεται στην ακόλουθη συγκυρία :

·        Είναι σε απόσταση από τις λαϊκές ή λαικότροπες εκφράσεις δυσαρέσκειας για τα μέτρα.

·        Είναι αναγκασμένο να σιωπήσει ή να δυσανασχετεί περιορισμένα για τις κατασταλτικές πρακτικές που εφαρμόζονται.

·        Απευθύνεται για να εκφράσει κοινωνικά στρώματα με σχετική αντοχή στις οικονομικές επιπτώσεις της συγκυρίας.

·        Ευρίσκεται μονίμως κατεσπαρμένο σε διάφορα κόμματα εντεύθεν του Σύριζα και αενάως επαναφέρει ένα αίτημα συγκρότησης ενός ενιαίου φορέα.

Στατικός Ετεροκαθορισμός

Η αντιμετώπιση του ρεύματος από τους υπόλοιπους είναι η εξής:
Η λαϊκή δεξιά , οι Ανελ και η ΧΑ το θεωρούν ως έκφραση ενός κέντρώου , διεφθαρμένου " νεοφιλελευθερισμού" με κωδική αναφορά στο Σημίτη.
Η συριζαική κυρίαρχη άποψη , υιοθετεί μερικές τεχνικές πλευρές κάποιων μεταρρυθμίσεων, αλλά τις υποβιβάζει σε σχέση με προτεραιότητες της συγκυρίας και τις μεταθέτει χρονολογικά, ενώ αντιτίθεται σε πολλές. Η αντιμετώπιση του ρεύματος από δεξιά και αριστερά δημιουργεί εξ' αντανακλάσεως την εξής πλοκή:
Για να αποκρούσει την εκ δεξιών επίθεση και αυτοορίζεται κεντροαριστερό ή  φιλελεύθερο δεξιό. Για να οριστεί προς την εξ' ευωνύμων κριτική αυτορίζεται αντιλαικιστικό .Πρόκειται για ένα κυριολεκτικό ετεροκαθορισμό , οποίος .αποκαλύπτει και τις αδυναμίες του εγχειρήματος. Υπάρχουν πάμπολλες περιπτώσεις όπου είναι φανερό ότι δεν έχουμε μια θετική κατάθεση ενός πολιτικού ή ιδεολογικού περιγράμματος, αλλά την δημιουργία ενός πολιτικού "τόπου" ό οποίος ορίζεται αρνητικά από δυσανεξία προς τις άγριες μορφές της παλαιολαικοδεξιάς και τα ανορθολογικά ή και αριστερίστικα ενίοτε στοιχεία της Συριζαικής πρότασης .Λόγω αυτού του ετεροκαθορισμού το ρεύμα αναγκαστικά οδηγείται στον ρόλο μιας "από τα κάτω " υποστήριξης του συνόλου των κυρίαρχων πολιτικών της συγκυρίας , τον οποίο μια συγκεκριμένη αριστερή ταξινόμηση ορίζει ως " ακραίο κέντρο".(1)

Η κεντρική ιδέα του ρεύματος ,ότι η αδράνεια να πραγματοποιηθούν ορισμένες μεταρρυθμίσεις επιτείνει το πρόβλημα, είναι εύλογη. Καμία κοινωνία του Ευρωπαϊκού Νότου δεν έχει αυτή την μορφή αποσάθρωσης , παρότι μαστίζονται από τα ίδια οικονομικά προβλήματα ,γιατί στην περίπτωση μας η αντίδραση στην λιτότητα γίνεται στο πεδίο του κατακερματισμού που οδηγεί σε αμυντικές στάσεις κατακράτησης του δικαιώματος εξαίρεσης.

Μεταρρυθμιστικές δυστοκίες

Α.-Οι μεταρρυθμίσεις που είναι μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο με τη βοήθεια ενός αστικού παραδείγματος, μιας ενεργού συμμετοχής ενός μέρους των "πάνω". Με μια συμβατική ταξινόμηση ας πούμε ότι αστικές δυνάμεις από το χώρο της παραγωγής, της οικονομικής εξωστρέφειας, της καινοτομίας είναι οι οιονεί σύμμαχοι. Αντιθέτως αστικές δυνάμεις με ενδιαφέρον στις κρατικές χρηματικές ροές, τα de facto ολιγοπώλια, έχουν συμφέρον να διαιωνίζεται ένα καθεστώς εξαιρέσεων και κατακερματισμού εντός της εργασίας γιατί συνεχίζεται μια γενική ιδέα της "ειδικής μεταχείρισης" .Ωστόσο αν μπορούσαμε να αποτιμήσουμε ρεύματα και συσχετισμούς εντός των κυρίαρχων Ελιτ μπορούμε εκτιμήσουμε υπερισχύουν όσοι λειτουργούν και επιβιώνουν , κατά τεκμήριο, ακριβώς λόγω απουσίας μεταρρυθμίσεων. Η πολιτιστική αλλεργία των μεταρρυθμιστών προς τις λαικότροπες μορφές ενός χύδην αντιπλουτοκρατικού ρεπερτορίου, δεν τους επιτρέπει να συγκροτήσουν ένα συγκροτημένο αντιμονοπωλιακό αντικορποραστικό λόγο τυπικής φιλελεύθερης μορφής .Αναγκαστικά έχουμε φωνές, ιδέες, συνθήματα κλπ που προωθούν τη μεταρρύθμιση χωρίς το στοιχείο της κριτικής προς τις αστικές ανεπάρκειες .Χωρίς ένα σαφές αντικορπορατιστικό μέτωπο ,το μεταρρυθμιστικό ρεύμα προσιδιάζει προς μια συντηρητική έκφραση που παριστάνει την φιλελεύθερη.

Β.- Το ζήτημα αυτό δημιουργεί ένα δευτερογενές πρόβλημα: Την αδυναμία του να αφηγηθεί στους ήδη πληττόμενους από την κρίση ένα συνεκτικό σχέδιο όπου συνδέονται οι μεταρρυθμίσεις με την ανάκαμψη. Ενώ ο χονδροειδής αντιπλουτοκρατικός λόγος μπορεί να υποσχεθεί άμεση και απτή μεταφορά πόρων από τους λίγους στους πολλούς, ο μεταρρυθμιστικός λόγος υπονοεί απλώς πως οι μεταρρυθμίσεις διευκολύνουν έμμεσα την ανακατανομή. Το ζήτημα επιδεινώνεται καθώς οι μεταρρυθμίσεις ενίοτε συγκρούονται απ' ευθείας με ομάδες από το σύνολο των " πολλών".

Γ.-Ένα μεγάλο πλέγμα των ορθολογικών και εύλογων μεταρρυθμίσεων είναι μέρος των μέτρων λιτότητας του μνημονίου. Με την αναπόφευκτη πόλωση που παίρνει τη μορφή κατασταλτικών μέτρων, οι μεταρρυθμίσεις γίνονται μέρος ενός ευρύτερου πολιτικού εξαναγκασμού. Η ευρεία νομιμοποίηση που απαιτείται διαχέεται μέσα στην γενική αίσθηση έντασης και αντιμαχίας, και τα αμυντικά αντιμεταρρυθμιστικά επίδικα γίνονται αιτήματα με πολλούς συμμάχους .

Χωρίς αστικά παραδείγματα, χωρίς μεγάλα ακροατήρια , εύκολα μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί ο λόγος αυτός τελικά φαίνεται να λειτουργεί απλά ως μια έλλογη συνηγορία των εκάστοτε αποσπασματικών μεταρρυθμιστικών πολιτικών του μνημονίου .Ταυτόχρονα το ρεύμα χαρακτηρίζεται από ένα παθολογικό αντισυριζαισμό πέραν των αντικειμενικών αγκυλώσεων του τελευταίου. Ωστόσο υπάρχουν και συμφωνημένες μεταρρυθμίσεις όπου έχει δημιουργηθεί ένας ιδιότυπος καταμερισμός εργασίας με στοιχεία ετεροχρονισμού : οι μεταρρυθμιστές προβάλλουν τις μεταρρυθμίσεις που ο Σύριζα υπόσχεται να πραγματοποιήσει αφού λύσει με διαδικασία τομής το δημοσιονομικό.

Στις πιο κλασσικές αριστερές αναγνώσεις το μεταρρυθμιστικό ρεύμα είναι η αιχμή του δόρατος του λεγόμενου " νεοφιλελευθερισμού" .Στις πιο διεισδυτικές επεξεργασίες μερικά αιτήματα θεωρούνται εύλογα αλλά χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα εφαρμογής των πιο σκληρών πολιτικών λιτότητας. Με το κοινωνικό περιβάλλον σε δυναμική κατάρρευσης , ομάδες που θίγονται από "εύλογες " μεταρρυθμίσεις καταφεύγουν στην προστασία του Σύριζα όπου βρίσκουν άλλοτε φιλόξενη άλλοτε αμήχανη αλλά ποτέ ρητή απορριπτική στάση.
Στο τοπίο λοιπόν αυτό , τα εύλογα λογικά αιτήματα της μεταρρύθμισης ευρίσκονται έωλα. Όσοι τα υποστηρίζουν είναι σχετικά ασύμμετροι, και όσοι αντιμάχονται ή τα αναβάλουν είναι αρκετά ισχυροί. Αυτομάτως οι μεταρρυθμίσεις πραγματοποιούνται με τυπικές οριακές πλειοψηφίες χωρίς μεγάλη νομιμοποίηση.

Το ενιαίο κόμμα των μεταρρυθμίσεων: μια αντιμεταρρυθμιστική ιδέα.

Εντός του μεταρρυθμιστικού ρεύματος κυκλοφορεί μια επικίνδυνη ιδέα: Να ταυτιστεί η μεταρρύθμιση με τον κεντρώο χώρο και δημιουργηθεί ένας πολιτικός φορέας των απανταχού μεταρρυθμιστών.

Ας δούμε γιατί το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα είναι εξ´ ορισμού διακομματικό ,διαταξικό, γιατί δεν ανήκει στο επίπεδο της πολιτικής πόλωσης δεξιά αριστερά ως ένας άλλος αντίπαλος στο παίγνιο μηχανικού αθροίσματος .
Το μεταρρυθμιστικό εγχείρημα αφορά το πλαίσιο , τους τρόπους , τις μορφές που παίρνει η πολιτική αντιπαλότητα ως έκφραση ταξικών ,πολιτιστικών, τοπικών ,έμφυλων ,γλωσσικών και πάσης φύσεως διαφόρων που αναδύονται εντός της κοινωνίας. Ο εκσυγχρονισμός δεν ακυρώνει συγκρούσεις ,ασυμμετρίες , ατέλειες, αλλά τοποθετεί ένα επίπεδο έκφρασης τους όπου οι δυνάμεις της εργασίας συγκρουόμενες ,έχουν τις λιγότερες περιττές αναλώσεις. Διαφάνεια, αξιοκρατία ,φορολογία, ατομικά δικαιώματα, ειρηνική συνύπαρξη , ανοικτά επάγγελμα ,έλλογη αναλογική διαχείριση των κοινών πόρων είναι μερικά από τα προτάγματα της μεταρρυθμιστικής συγκυρίας. Η μεταρρύθμιση δεν είναι συμβιβασμός για το επίδικο της ιστορικής πόλωσης " δεξιά - αριστερά " ως τοπολογικά κεντρώα πολιτική αλλά επιλογή για το επίπεδο για τον τόπο για τη μορφή που θα πάρει η σύγκρουση των επίδικων.
Ένας κεντρώος ενιαίος μεταρρυθμισμός είναι υποκριτικός γιατί αποσιωπά την συγκρουσιακή φύση των μεταρρυθμίσεων. Αντιστοίχως ένας παθολογικός αριστερός αντιμεταρρυθμισμός είναι "δεξιός" γιατί καλλιεργεί και επαινεί την ιδεολογία της "ειδικής περίπτωσης" , της εξαίρεσης που είναι η συστημική και θεσμοποιημένη βούληση για διαχωρισμό από τους "κάτω" . Εναντίον των μεταρρυθμίσεων ευρίσκονται τυπικά λαικοδεξιές δυνάμεις με ισχύ στις κρατικές δομές. Κλειστά επαγγέλματα, προνομιακά συνταξιοδοτικά ταμεία, τοπικισμοί " έξω από την πόρτα μου" υδρεύουν , τροφοδοτούν, αναζωογονούν το ρεύμα ενός δεξιότροπου και δεξιόμορφου ρεύματος με μεγάλη επιρροή σε όλη την κοινωνία. Η ισχύς του ρεύματος δεν είναι αριθμητική , δημοσκοπική αλλά ιδεολογική. Επεκτείνεται πέραν της δεξιάς μέσω της βασικής μορφής που οικοδομεί τις αντιρρήσεις του για το μεταρρυθμισμό: «γιατί αυτός και όχι εγώ» Η επικρατούσα λογική στον Σύριζα , πρώτα το μνημόνιο μετά οι ενοποιήσεις των ταμείων είναι ο ιδεολογικός ιός το οποίο θα ανιχνεύσει ως κυβέρνηση στο σκληρό πυρήνα των ψηφοφόρων του όταν τους δει ως επιτροπές διαμαρτυρίας στα διάφορα υπουργεία.

Ο μεταρρυθμίσμός πρέπει να είναι διακομματικός γιατί ακριβώς κατανοεί την διαφορά επιπέδου , τάξεως των διαφορετικών επίδικων που αναδύονται στην ελληνική κοινωνία.

(1)Η θεωρία του ακραίου κέντρου είναι η ανταπάντηση στη θεωρία των δύο άκρων , και είναι εξ' ίσου επικίνδυνη. Η θεωρία των δύο άκρων σκοπίμως ταξινομεί ως ισοδύναμη τη ιδεολογικοποιημένη γυμνή φασιστική βία με τις ανορθολογικές πλευρές λαϊκών εκφράσεων που προέρχονται από μια γενικευμένη πολιτιστική παράδοση ανομίας .Η θεωρία του ακραίου κέντρου σκοπίμως ενσωματώνει εντός του σώματος των πολιτικών λιτότητας, όσες πολιτικές στοιχειώδους εκσυγχρονισμού δημιουργούν δυσανεξία σε συλλογικότητες και σύνολα. Για κάποιους η δολοφονία μετανάστη από συμμορία είναι ισότιμη με τις αντιδράσεις στην Κερατέα, και για άλλους η κατάργηση ολοφάνερων επιλεκτικών , κατ' εξαίρεση , κρατικών προστασιών είναι ισότιμη με τη μείωση των συντάξεων αναπηρίας.