11 Νοεμβρίου 2016

Κι όμως ο φόβος δεν είναι ο Trump..

   Μετά την πτώση του Βερολινέζικου τείχους η φράση που χαρακτήρισε το τεράστιο για το Δυτικό κυρίως κόσμο συμβάν, ήταν πως ο κόσμος την επόμενη ημέρα δεν θα είναι πια ο ίδιος. Η ίδια φράση επαναλήφθηκε μετά το χτύπημα στους δίδυμους πύργους με μια διαφορά. Τη θέση της ελπίδας για ένα καλύτερο κόσμο είχε πάρει ένας παγωμένος φόβος για το αύριο. Η ίδια φράση ακούγεται μετά την εκλογή του νέου πλανητάρχη. Αυτή τη φορά όμως ο φόβος δεν είναι συνολικός αλλά έχει ταξικούς, μορφωτικούς και επί μέρους διαχωρισμούς. Μάλλον γιατί ο κόσμος δεν ήταν πλέον ο ίδιος πριν πάει στην κάλπη.
  Αυτό που κατάφερε ο Trump ήταν κάτω από τη δημαγωγική του ομπρέλα να ενώσει τους ανθρώπους – αριθμούς που υπέστησαν τις συνέπειες ενός παγκόσμιου οικονομικού κραχ που όσο κι αν ο Ομπάμα προσπάθησε να περιορίσει εντός των ΗΠΑ οι συνέπειες του σε μια παγκοσμιοποιημένη πλέον οικονομία ήταν ολέθριες. Τα τελευταία δέκα χρόνια το βιοτικό επίπεδο της πλειοψηφίας των δυτικών κοινωνιών –συμπεριλαμβανομενης και της αμερικανικής- υπέστη ραγδαία πτώση. Μόνο που σε αυτή την κρίση υπήρχε μια ειδοποιός διαφορά που συνεχώς επιβεβαιωνόταν. Η ελπίδα για το αύριο που είναι και κινητήριος δύναμη των ανθρώπων για να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες μεταλλάχτηκε σε αβεβαιότητα. Και σε πάρα πολλούς πλέον στη βεβαιότητα του αποκλεισμού τους από τα αγαθά που είχαν ζήσει.
   Παράλληλα οι θεσμοί και ο τρόπος λειτουργίας τους επιβεβαίωναν συνεχώς αυτή τη σιγουριά. Οι πολιτικές περαιτέρω λιτότητας, ο ασυγκράτητος ανταγωνισμός που σήμαινε μη αναστρέψιμες χαμένες θέσεις εργασίας, η αυτονόητη αύξηση του μεταναστευτικού που αντιμετωπίστηκε ως κάτι ξαφνικό, χωρίς λύσεις, χωρίς πολιτικές και με focus σε αχαρτογράφητα αποτελέσματα στρουθοκαμηλίζοντας τις αιτίες.
   Υπάρχει όμως και μια άλλη καταλυτική παράμετρος. Η απογείωση των οικονομιών στις αρχές της νέας χιλιετίας που προηγήθηκε της κρίσης έριξε στη λήθη όλα τα μορφωτικά και πολιτισμικά εφόδια που διαμόρφωναν την παγκόσμια οπτική και στάση των λαών. Η οικονομία αποθεώθηκε, η φιλοσοφία, η κοινωνιολογία, η ιστορία, και όλες σχεδόν οι ανθρωπιστικές επιστήμες και η επιρροή τους όχι απλά υποβαθμίστηκαν αλλά άρχισαν να αποτελούν αναχρονιστικές αντιλήψεις που εμποδίζουν την «αυτονόητη» ανάπτυξη.  Ακόμα και οι μέντορες των προηγούμενων αντιλήψεων και αφηγημάτων τάχθηκαν αναφανδόν στη νέα πραγματικότητα. Η μόρφωση μετατράπηκε σε εξειδίκευση χάνοντας την ευλογία της ευρύτερης παιδείας που μπορεί να φωτίσει και άλλα χρώματα πέρα από το ασπρόμαυρο.
Αποτέλεσμα όλων αυτών – αλλά και δεκάδων άλλων παραγόντων μιας και τα πάντα είναι πολυσύνθετα- ήταν το γκρέμισμα δυο οραμάτων. Του Αμερικάνικου ονείρου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης των λαών. Και τα δύο πλέον δεν σημαίνουν τίποτα για τον νεόπτωχο ή τον εξαθλιωμένο πολίτη της Δύσης ενώ οι εκπρόσωποι των θεσμικών τους οργάνων αποτελούν μάλλον τους αποκομμένους από τις κοινωνίες υπαίτιους παρά εκείνους που εκφράσουν την προοπτική μιας έστω και μακροπρόθεσμης ελπίδας άρα και ανεκτικότητας.

   Σε αυτά στηρίχτηκε ο Trump και με αυτά εκλέχτηκε.  Μόνο που το πρόβλημα δεν είναι η εκλογή του αλλά η ατζέντα που την έφερε. Ο διαχωρισμός, η μισαλλοδοξία, ο εθνικισμός, η μη ανεκτικότητα στο διαφορετικό αποτέλεσαν μια συνταγή που αποδείχτηκε άκρως επιτυχημένη εκλογικά και προκάλεσε την επικίνδυνη ριζοσπαστικοποίηση του κόσμου χωρίς ευκαιρίες. Αλλά ακόμα πιο επικίνδυνο είναι πως αυτή η νέα ατζέντα δεν θα αποτελέσει μόνο τη νέα συνταγή ανόδου άλλα θα υιοθετηθεί νομοτελειακά από τα "think tank" και ως ατζέντα πολιτικής διάσωσης. 
   Κι αν για την Αμερική ο δισεκατομμυριούχος Trump πέτυχε να πείσει(;) –κυρίως ίσως λόγω της αναφανδόν εναντίωσης απέναντι του σχεδόν ολόκληρου του διεφθαρμένου συστήματος που και ο ίδιος ανήκει-  πως είναι αντισυστημικός, για την Ευρώπη τα πράγματα είναι πλέον πολύ χειρότερα. Η ΕΕ δεν έχει τις Αμερικανικές δικλείδες ασφαλείας που ίσως -και παρά το οτι ελέγχει και τη Βουλή των Αντιπροσώπων και τη Γερουσία- περιορίσουν την επικινδυνότητα του.  Η ΕΕ που δεν κατάφερε ποτέ να γίνει πραγματική πολιτική ένωση έχοντας τους λαούς της σε αντίστοιχη κατάσταση ένδειας αλλά και με μεγάλη ιστορικά ροπή στον εθνικισμό δεν κινδυνεύει μόνο από έναν δημαγωγό δισεκατομμυριούχο αλλά από τις ακραίες δυνάμεις που έχουν ήδη απασφαλίσει και θυμίζουν το μαύρο παρελθόν. Και ο φόβος δεν είναι τελικά το αν θα εκλεγεί η Λεπέν ή οι αντίστοιχοι της αλλά το ότι η ατζέντα των αντιπάλων τους θα είναι πλέον πολύ κοντά στη δική τους... 

Δεν υπάρχουν σχόλια: